Piyanoya Neden Piyano Diyoruz ?

PİYANOYA NEDEN PİYANO DİYORUZ ?

İlk piyano İtalya Floransa’da 1700’lü yıllarda Bartolomeo Cristofori tarafından yapıldı. Piyano yapısı itibariyle tuşlu, klavyeli bir çalgıdır. Klavyeli çalgılar piyano yapılmadan yüzlerce yıl önce zaten vardı. Bu yüzden piyano kendisinden daha önce var olan klavyeli çalgıların bazı özelliklerini bünyesinde barındırır. Peki piyanoyu atalarından farklı kılan şey neydi? Bunun cevabı teller ile tuşların bağlantısında saklı.

1700’lü yıllara kadar daha önce hiç yapılmamış bir mekanizma yapıldı, bu mekanizma sayesinde yeni bir çalgı ortaya çıktı. Aslında Cristofori’nin ilk amacı bambaşka bir çalgı yapmak değildi, mevcut olan Klavsen isimli çalgıya yeni bir özellik kazandırmaktı. İşler ilerleyip yaptığı bu yeni mekanizma yepyeni bir çalgının ortaya çımasına neden oldu. Belki de kendisi bundan habersizdi. Yaptığı yeniliğin neredeyse dünyada en yaygın kullanılan müzik aleti olan piyanonun icadı olduğundan haberdar mıydı tartışılır. Çünkü az önce de belirttiğim gibi ilk amacı, var olan bir çalgıya yeni bir özellik kazandırmaktı. İlk örneğini Cristofori’nin yaptığı piyano, yıllar içinde piyano üreticilerinin patentlerini alarak özellikler kazandırmasıyla daha da geliştirildi ve piyano günümüzdeki şeklini aldı. Sonuç olarak piyanoyu yüzlerce yıllık bir evrimin doruk noktası olarak görebiliriz.

Şimdi piyanoyu piyano yapan bu yeni mekanizmayı anlatayım. Piyanodan önce mevcut olan klavyeli çalgılarda sesler hep sabit dinamikte üretiliyordu. Dinamik demek sesin şiddeti demektir. Yani tuşlara hafif de basılsa, kuvvetli de basılsa hep aynı ses şiddeti oluyordu. Diğer bir ifadeyle, o dönemdeki klavyeli çalgıların tuş hassasiyeti yoktu.

Cristofori bu eksikliğin farkındaydı ve yeni bir mekanizma geliştirdi. Yeni çalgının dış görüntüsü dönemin mevcut klavyeli çalgılarına neredeyse tıpatıp benziyordu fakat tellerin tuşlarla bağlantısı tamamen farklıydı. Bu yeni mekanizma sayesinde tuşlara hafif dokunulduğunda yumuşak hafif bir ses, kuvvetli dokunulduğunda gür bir ses çıkıyordu. Bu sebepten dolayı bu çalgıya hem hafif hem kuvvetli ses üretebildiği için kelime anlamı olarak “hafif-kuvvetli” anlamına gelen İtalyanca “piano-forte” ismi verildi. Piano-forte kelimesi zaman içerisinde dil erozyonuna uğradığı için forte kelimesi kullanılmaz oldu ve sadece “piano” olarak tanımlanmaya devam etti.

Cümle içerisinde piyanoyu Türkçe anlamıyle kullanınca komik oluyor. Birkaç örnek vereyim: “Bu gün kaç saat hafif (piano) çalıştın? Hafif (piano) dersi alıyor musunuz? 🙂

Haydi biraz hafif dinleyelim… 🙂

Aşağıda üç video paylaştım. Birinci video Cristofori’nin ilk yaptığı piyano. İkinci video Cristofori’nin icat ettiği mekanizma. Üçüncü videoda ise farklı görmeniz açısından modern piyanoların mekanizmalarını izleyebilirsiniz.

1. Bartolomeo Cristofori’nin İcat Ettiği İlk Pianoforte

 

2. Cristofori’nin Geliştirdiği Mekanizma

3. Farklı Görmeniz İçin Modern Piyanonun Mekanizması

Makalenin Videosu

Piyanoya Neden Piyano Diyoruz ?” için bir yorum

  • 18 Mayıs 2020 tarihinde, saat 14:27
    Permalink

    Hocam bu yazı harika harika efsane olmuş,piano yavaş demek olduğunu biliyordum ama bu bağlantıyı daha doğrusu alete adını verdiğini bilmiyordum,çok güzel bir bilgi edindim sayenizde çok teşekkürler👏🏻👏🏻👏🏻👏🏻

    Yanıtla

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir